06/05/11

ΕΡΓΑΣΙΑ   ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΜΑΜΟΥΛΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΛΟΡΚΑ  - ΕΛΥΤΗΣ :ΜΙΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Για τους δυο ποιητές, τον ένα με τη Αιγαιοπελαγίτικη αύρα να πλανιέται σε κάθε ποίημά του και τον άλλο που μεταδίδει ένα αγέρι από την Ανδαλουσιανή ιδιοσυγκρασία, όσο όμοιοι κι αν φαντάζουν μόνο εξ απαλών ονύχων θα μπορούσε να πει κανείς πως δεν υπάρχει καμία αντίθεση ανάμεσά τους. Στο επιμύθιο των ποιημάτων τους φαίνεται ξεκάθαρα η διαφορετική οπτική γωνία που αντικρίζουν τη ζωή και το θάνατο.

Στο «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας διαφαίνεται η αισιοδοξία του Οδ. Ελύτη για τη ζωή, η οποία όσο οξύμωρο κι αν είναι, μπορεί να πηγάζει ακόμη και από το θάνατο.

Τώρα χτυπάει πιο γρήγορα τ' όνειρο μες στο αίμα  
Του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει:
Ελευθερία.
Έλληνες μες στα σκοτεινά δείχνουν τον δρόμο:
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Για σένα θα δακρύσει από χαρά ο ήλιος

Τώρα λάμπουνε γύρω του οι πόθοι που ήταν μια φορά
Χαμένοι μες στης αμαρτίας τη μοναξιά·
Γειτόνοι της καρδιάς του οι πόθοι φλέγονται·
Πουλιά τον χαιρετούν, του φαίνονται αδερφάκια του
Άνθρωποι τον φωνάζουν, του φαίνονται συντρόφοι του
«Πουλιά, καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!»
«Σύντροφοι, σύντροφοι καλοί μου, εδώ η ζωή αρχίζει!»
Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γυαλίζει στα μαλλιά του

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο
Αύριο, αύριο, αύριο: το Πάσχα του Θεού!

Ο Οδ.Ελύτης εκφράζει την ελευθερίας μιας άλλης ζωής, μιας ζωής όπου η ελευθερία είναι εκείνη που κυριαρχεί. Ίσως αυτή η ζωή έχει επέλθει την πιο σωστή στιγμή και η συγκίνηση γι’ αυτή την αλλαγή είναι γεγονός. Οι ανθρώπινοι φόβοι, τα ανθρώπινα όνειρα καταρρίπτονται. Όλα είναι ήρεμα και ιδανικά. Ο Χαμένος Ανθυπολοχαγός της Ισπανίας είναι στα προπύλαια μιας νέας κατάστασης πραγμάτων, ενώ τερματίζει μια προηγούμενη που ήταν τυραννική και αμφίβολη.

Στο ποίημά του «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας», ο Λόρκα με μια μελαγχολική διάθεση τον αποχαιρετάει και τον ξεπροβοδίζει για την μελοντική του ζωή δείχνοντας την οδύνη του. Τονίζει με ρεαλιστική ματιά την γοργή λησμονιά της ανθρώπινης ύπαρξης, τη θλίψη, καθώς και τη μιζέρια που σκορπά ο θάνατος.

Δε σε γνωρίζει ο ταύρος κι η συκιά
Τ’ άλογα, τα μυρμήγκια του σπιτιού σου
Δε σε γνωρίζει η νύχτα και τ’ αγόρι
Γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα

Χινόπωρο θα ’ρθεί με σαλιγκάρια
Σταφύλια ομίχλης, όρη αγκαλιασμένα
Όμως κανείς δε θα σε ιδεί στα μάτια
Γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα

Με την επαναλαμβανόμενη φράση «γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα» ο Λόρκα φωτίζει την αμετάβλητη φύση του θανάτου και τη βαθιά λύπη του γι’ αυτό. Ενώ όλα προχωράνε, εσύ κείτεσαι νεκρός δίχως καμία ελπίδα. Από τους στίχους του «Κανείς δε σε γνωρίζει πια, μα εγώ σε τραγουδάω.» μεταφέρει μια δύναμη και μια αίσθηση δακρύων αγανάκτησης, αλλά και επιμονής, καθώς ενώ οι περισσότεροι έχουν λησμονήσει τον Ιγνάθιο εκείνος στέκεται στο πλευρό του θέλοντας να διαιωνίσει την υπέροχη φύση του χαρακτήρα του. Εν τέλει, μεταφέρει αιφνιδιαστικά τον αναγνώστη στην Ανδαλουσία, κανοντας τον να νιώσει ρίγος και δέος για την υπεροχή του ήρωα που υμνεί.

Δίχως υπερβολή μπορεί κάποιος να εκφράσει την άποψη πως ο Οδυσσέας Ελύτης και  ο Federico Garcia Lorca συμπληρώνουν το παζλ της ιδιοσυγκρασίας ενός ατόμου. Η αισιοδοξία του Ελύτη δένει με την μελαγχολική οπτική του Λόρκα. Η ζωή και ο θάνατος, που ακόμη και προσωπικότητες δίχασαν αποδίδονται με κάθε κόστος από τους ποιητές με τη δική τους κατάθεση ψυχής και μας μεταλαμπαδεύουν τη θερμό τους ύμνο για κάποιους που επιθυμούν οι ίδιοι να εισάγουν στην ιστορική πραγματικότητα.